Ton Peters
romantiek zonder hoofdletter
Het is misschien wel het bekendste lied uit Die Winterreise van Schubert: der Leiermann. Een arme man die met een draailier blootsvoets op het ijs staat te spelen. Niemand ziet hem, niemand geeft hem geld. Droeviger kan het haast niet. Het is een prachtig lied, maar toch krijg ik soms het gevoel of iemand met een megafoon ‘kijk eens wat zielig’ in mijn oor staat te roepen. Kortom, Romantiek met een hoofdletter.
Peter van der Velde was ook een romanticus, maar dan niet zo uitbundig. Zijn gedicht Doedelzak doet denken aan der Leiermann. Alleen staat de muzikant in het geval van Peter niet op het ijs, maar op straat in Groningen en speelt hij geen draailier maar doedelzak. Dat maakt het al een stuk minder treurig. Dat de doedelzakspeler bovendien uit Delfzijl komt en zijn afkomst probeert te verbergen door de Groningse slot-N in te slikken, maakt van hem eerder een sukkel dan een slachtoffer.
Dit gedicht is een typische Van der Velde. Hij gebruikt de trucs van de romantiek, maar levert tegelijkertijd kritiek. Peter wil geen tranen trekken, maar snapt wel hoe het moet. Dat zijn gedicht nu bij lezers toch een gevoel van weemoed veroorzaakt, is puur toeval. V & D en De Slegte zijn verdwenen uit het straatbeeld. Dit gedicht heeft hetzelfde effect als kijken naar familiefilms van vijftig jaar geleden. Ze waren nooit zo bedoeld, maar geven soms een beter beeld dan een historische documentaire.
Doedelzak
Hij speult op dingsdag doedelzak
Waoraarms bai De Slegte
En d’aner daogen van de week
Studeert e in de rechte(n)
Die N luit e altied vot
Um wat veurnaom te lieken
Want eingelk kwam e oet Delfziel
Mor dat luit e nooit blieken
Hij speulde dingsdag doedelzak
Dat dee e om de centen
Want ja, die binnen der betuun
Bai Grunneger studenten
As e genog verdiend haar dan
Wol hij een kaansie waogen
En wol e geern Karin veur
Een bioscopie vraogen
Mor Karin zat bai V & D
En pronkte met heur panty
Bai Berend oet Kielwinneweer
Want die har cinten plenty
Van alle dreumen die e haar
Daor kwam gien spier terechte
En daorom jankt de doedelzak
Zo dingsdag bai De Slegte